بررسی نحوی ـ معنایی چند حرف اضافۀ سادۀ زبان کردی (گویش سورانی) بر پایۀ نحو ذره‌بنیاد

Authors

Abstract:

در نظریۀ نحو ذره­بنیاد، گره­های پایانی، حاوی مؤلفه‌های نحوی- معنایی و کوچک‌تر از تکواژ هستند. بیشتر تکواژها در چندین گره پایانی پخش ­می­شوند؛ بنابراین، تکواژها در درختچه­ها بازتاب می­یابند و نه در یک گره پایانی. هر گره­ پایانی حاوی یک مؤلفۀ خاص است. این مؤلفه‌ها در یک سلسله‌مراتب جهانی به نام توالی نقش­ها چیده ­می­شوند و از اصلِ یک ویژگیِ واژنحوی-یک مؤلّفه-یک هسته پیروی­ می­کنند. در این نظریه مانند رویکرد کارتوگرافیک، جهانی­بودن ساخت­های نحوی و چینش ثابت شاخص ـ هسته ـ مـتمم پذیرفته­ می­شود. همچنین، واژگان حاوی درختچه­هایی است که اطلاعات مفهومی و واجی را در خود دارد. در این راستا، در این نظریه،کوچک‌ترین صورت یک مدخل­ واژگانی چنین است: ـ اطلاعات واجی، درخت نحوی، اطلاعات مفهومی ـ. به علاوه، بازنمون عملیاتی است که درخت­های ساخته­شده از رهـگذر نحـو را با درختچه­های ذخیره­شده در درون مدخل­های واژگانی پیوند ­می­دهد. این نوشتار سـاختار نحوی ـ معنایی چـند حرف­اضافۀ سادۀ زبان کردی (سورانی) را به شیوۀ تحلیلی بر پایۀ نحو ذره­بنیاد ­می­کاود. از آنجا که پیچیدگی ساختواژی نشان‌دهندۀ پیچیدگی نحوی است و در شـماری از زبان­ها رابـطۀ بین تکـواژها و هسته­های نحوی/مؤلفه‌های معنایی نمایندۀ آنها یک رابطۀ یک به یک است، در ساخت نحوی زیرین همۀ زبان­ها باید این رابطه وجود داشته باشد.  بررسی داده­های پژوهش حاضر طبق اصل بازتاب بیکر و اصل یکنواختی چامسکی نشان­ می­دهد که اگرچه حروف اضافۀ سادۀ­ زبان کردی همگی یک­­تکواژی هستند، همگی، به‌جز  حروف اضافۀ l{ (در، مکان­نما) که یک مؤلفه دارد(مکان)، بیش از یک مؤلفۀ معنایی دارند، یعنی، بین مؤلفه­های معنایی/هسته­های نحوی و ساختواژۀ آنها رابطۀ یک به یک وجود ندارد. حرف‌اضافۀ bO: (به، مقصدنما) دو مؤلفۀ مکان و مقصد، حرف‌اضافۀ l{ (از، مبدأنما) سه مؤلفۀ مکان، مبدأ و مقصد، حرف‌اضافۀ  b{r{w(به سوی) مؤلفه‌های مکان، مقصد و اندازه و حرف‌اضافۀ ta (تا) سه مؤلفۀ مکان، مقصد و بست دارد. حرف‌اضافه w{/b{ (به، با) در حالت ابزاری دارای مؤلفه­های ابزار، به­ای، اضافه، مفعولی و فاعلی و در حالت به­ای دربردارندۀ مؤلفه­های به­ای، اضافه، مفعولی و فاعلی است. بعلاوه، پژوهش کنونی شیوۀ چینش مؤلفه‌های این حروف­اضافه و دلایل همانندی l{ و w{ را نیز به دست­ می­دهد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی نحوی-معنایی پیرااضافه های زبان کردی(گویش سورانی) بر پایۀ نحو ذره بنیاد

در نظریۀ نحو ذره­بنیاد، گره­های پایانی، دارای مؤلّفه­های نحوی-معنایی و کوچکتر از تکواژ و چینش ثابت شاخص-هسته-متمم هستند. این مؤلّفه­ها در یک سلسله ­مراتب جهانی به نام توالی نقش­ها چیده­ می­شوند و از اصلِ یک ویژگیِ واژنحوی-یک مؤلّفه-یک هسته پیروی­ می­کنند. در این نظریه، مدخل­ واژگانی شامل یک درختچۀ نحوی است که چینش مؤلّفه­های آن را نشان ­می­دهد و صورت و آوا را به هم پیوند می­دهد: . در این نظریه، واژگا...

full text

بررسی ساختار گروه اسمی گویش کلهری از گویش‌های زبان کردی بر پایۀ نحو ایکس - تیره

در این مقاله بر اساس نظریۀ حاکمیت و مرجع‌گزینی که هگمن (1994) آن را در کتاب مقدمه‌ای بر حاکمیت و مرجع‌گزینی معرفی کرده است و بر طبق قواعد ایکس-  تیره، به بررسی نحوی گروه اسمی گویش کلهری از گویش‌های زبان کردی (وابسته به زبان‌های ایرانی شمال غربی) در مقایسه با زبان فارسی، پرداخته شد. در این چارچوب نظری، اسم به عنوان هسته، در گروه اسمی قرار می‌‌گیرد تا سازۀ بزرگتری تشکیل شود. عناصر دیگر نیز در کنا...

full text

حرکت اجزای پیرااضافه‌ها در زبان کردی (گویش سورانی) برپایۀ نحو ذره‌بنیاد

این پژوهش برپایۀ نحو ذره­بنیاد، نقش نحوی- معنایی و شیوۀ حرکت اجزای پیرااضافه­های زبان کردی  (a(d)a, lQ ...QwQ, lQ ...(d)wQ ...QwQ, wQ ...) را در درون گروه حرف­اضافۀ حاوی آنها می­کاود. نحو ذره­بنیاد برخلاف کمینه­گرایی رویکردی غیرواژگان­گرا است و در آن گره­های پایانی کوچک­تر از تکواژ یعنی مؤلّفه هستند. در این نظریه پیش از نحو واژگانی وجود ندارد بلکه فرایند اشتقاق با مؤلّفه­ها آغازمی­شود و نحو، مسئو...

full text

کارکردهای معنایی و دستوریِ حرف اضافۀ «از» در زبان فارسی

با آنکه حروف‌اضافه به طبقۀ بسته‌ای از واژه‌ها تعلق دارند، اما چندمعنا بودنِ آنها سبب می‌شود تا کارکردهای معنایی و دستوریِ آنها متنوع باشد. این پژوهش با رویکردی پیکره‌بنیاد به بررسیِ توصیفیِ کارکردهای دستوری و معناییِ حرف اضافۀ «از» در زبان فارسی پرداخته‌است. برای این منظور، «پیکرۀ گزاره‌های معنایی زبان فارسی» مورداستفاده قرار گرفته است. در این پیکره که حجمی بالغ بر سی هزار جمله دارد و روابط محمول-مو...

full text

نقش معنایی و نحوی تکواژ rā- در کردی سورانی

هدف از مقالۀ حاضر بررسی نقش معنایی و نحوی تک واژ -rā در کردی سورانی است که بر اساس رویکرد «دستور نقش و ارجاع» ون ولین (1996; 1997; 2007) تحلیل می شود. در این مقاله نشان داده می شود که پیوستن -rā به فعل ، سبب عدم حضور تمام نقش های خاصِ مربوط به اثرگذار از جمله کنشگر، نیروی طبیعی، ابزار و نقش های خاص دیگر مانند تجربه گر، اجرا کننده، مصرف کننده و نظایر آن در سطح نحو می شود؛ نقش هایی که به طور مستقی...

full text

کاربرد حرف اضافۀ (lá) در کردی مکریانی در الگوی شناختی

حروف‌ ‌اضافه مقولاتی واژگانی‌اند که در گونۀ مکریانی از زبان کردی به دو صورت ساده و مرکب ظاهر می‌ شوند و کتاب­های دستور زبان کردی موجود، تعاریف و ساختمان و معانی آنها را فارغ از چارچوبی خاص بیان کرده‌اند. زبان­شناسی شناختی دیدگاهی دقیق‌تر و نظام‌مندتر را در ارتباط با شناخت و بررسی حروف اضافه نسبت به دیدگاه­های رایج فراهم کرده و معانی مختلفی را که توسط یک حرف اضافه بیان می­شود به صورتی نظام‌مند د...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 1

pages  141- 160

publication date 2019-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023